Sanering specifieke uitkeringen (SPUK’s)
In het hoofdlijnenakkoord staat dat alle specifieke uitkeringen met uitzondering van de BUIG (middelen voor de bijstandsverstrekking) worden overgeheveld naar het gemeentefonds. Hiermee zou een besparing van tien procent (€ 638 mln.) moeten worden gerealiseerd door het wegvallen van administratieve lasten. Ondertussen zijn de SPUK’s beoordeeld en is dit bedrag gedaald naar € 438 mln.
Eind 2024 is een Kamerbrief verstuurd met het afwegingskader dat gehanteerd wordt bij de omzetting. Hierin is ook aangegeven dat de besluitvorming zou plaatsvinden in de voorjaarsnota van het Rijk. Deze besluitvorming heeft echter nog niet plaatsgevonden. Duidelijkheid over welke SPUK’s kunnen worden afgeschaft en welke korting op het gemeentefonds daarmee gepaard gaat is er dus nog niet.
Toekomstige herverdeling gemeentefonds
Het Rijk verdeelt de beschikbare middelen van het gemeentefonds op basis van een verdeelmodel over de gemeenten van Nederland. Het model verdeelt de beschikbare middelen in het gemeentefonds op basis van circa 50 maatstaven. Het gaat dan bijvoorbeeld om het aantal inwoners, het aantal uitkeringsgerechtigden, het aantal jongeren en de oppervlakte van de gemeente. In 2023 is het verdeelmodel aangepast. Dit had een nadelig effect voor Den Haag. Deze negatieve impact is gemaximaliseerd op € 7,50 per inwoner in 2023 en € 15 per inwoner in 2024 en 2025. De totale korting bedroeg hiermee € 37,50 euro per inwoner (€ 20,8 mln.) voor Den Haag. In de programmabegroting 2023-2026 zijn de nadelen van deze herverdeling van het gemeentefonds verwerkt.
Op 7 februari heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) een Kamerbrief verstuurd over het vervolgtraject van het verdeelmodel. In de brief worden gemeenten geïnformeerd over de onderzoeken die de afgelopen tijd zijn gedaan naar het verdeelmodel. Op grond van deze onderzoeken zullen nadere analyses volgen die vervolgens mogelijkerwijs worden vertaald naar het nieuwe verdeelmodel. De minister geeft aan dat 1 januari 2027 een volgende stap gezet zal worden in het ingroeipad naar de nieuwe verdeling van het verdeelmodel dat in 2023 is ingevoerd. De financiële impact kan groot zijn voor Den Haag vanaf het jaar 2027, omdat dit opnieuw kan leiden tot een korting van maximaal € 15 euro per inwoner per jaar. Voor Den Haag betekent dit een korting van maximaal € 8,5 mln. per jaar. In het meest negatieve scenario kan dit een structureel nadeel betekenen oplopend tot bijna € 90 mln. over een periode van 10 jaar. Hier is in de begroting nog geen rekening mee gehouden. Begin 2026 zal de minister van BZK de gemeenten informeren over de verwachte effecten. Den Haag is samen met de G4 gemeenten bij dit proces betrokken. Gelet op de mogelijke omvangrijke financiële impact zal de gemeente de belangen van Den Haag actief onder de aandacht brengen bij BZK.